 |
| Een berg met sneeuw, een station en een rode vlag met wit kruis... Definitely Switzerland! |
Eerst en vooral: niet alleen het Schweizer- maar ook mijn Hochdeutsch gaat erop vooruit, dankzij mijn vele niet-Zwitserse collega's waarmee ik tegenwoordig toch wat probeer te oefenen. Het probleem aan een 'beschaafd' land zoals Zwitserland is dat bijna iedereen er Engels spreekt. En aangezien dat voor mij veel makkelijker is, vergeet je al snel om je Duits te oefenen. Maar de laatste weken, besloot ik toch heel hard mijn best te doen en het erop te wagen.
Nu, om jullie wat in te wijden in het Schweizerdeutsch (of Schwiezerdüütsch zoals ze het hier uitspreken): het 'bekendste' woord is sowieso 'Chuchichäschtli' wat zoveel wil zeggen als 'keukenkastje'. Vraag aan eender welke Zwitser om je een typisch woord te leren en 98% zal je dit antwoorden :)
Met al die [ch]'s, die hier ook zeer kelig worden uitgesproken, klinkt dat keukenkastje al snel alsof je na het tandenpoetsen aan het gorgelen bent (collega-logopedisten die net als ik ooit worstelden met de huig-R: leef jullie vooral uit!).
 |
| My favorite one: a duck crossing the street in Luzern |
In mijn vorige bericht had ik het ook al over een Bürli (een broodje), Chäschüechli (kaaspasteitjes) en Schogchli (chocolaatje). Het lijkt duidelijk: neem het standaard Duitse woord, plaats daar 'li' achter en je bekomt de Zwitserse variant. Het is een beetje vergelijkbaar met 'os' achter een Nederlands woord plaatsen en dan zeggen dat het Spaans is. Nu, de 'li' achteraan is eigenlijk een verkleiningsvorm. Het Schweizerdeutsch is dus niet alleen grappig, maar ook nog eens schattig met al die mini-woorden.
Het zorgt echter ook soms voor verwarring. Bijvoorbeeld wanneer iemand hier 'Müüsli' zegt, verwacht dan niet dat het om de ontbijtgranen-mix gaat. Het gaat immers om een muisje :) Je kan je afvragen: hoe noemen ze 'echte' muesli hier dan? Wel, ook Müesli, maar de nadruk ligt dan niet zozeer op de [u]. Verwarrend dus, zoals ik al zei...
 |
| Botanischer Garten |
Oh en tellen in het Schweizerdeutsch is ook een echte kunst! 'fojfzaa' is een variant van 'fünfzehn' (15) en 'Trüzik' betekent zoveel als 'dreissig' (30). Probeer daarmee maar eens een spraakaudiogram af te nemen. En als een hoorapparaat te luid is ingesteld, dan komt al eens de opmerking "ein bitsli liesliger bitte!" (ein bisschen leiser = een beetje stiller a.u.b.). Ook het omgekeerde (lüüter = lauter) komt regelmatig ter sprake.
En wanneer iemand tijdens de lunchpauze 'Guute!' naar je roept, dan bedoelen ze eigenlijk 'Guten Appetit'.
Mijn favorieten blijven echter 'genau' (inderdaad) en 'vielliecht' (vielleicht = misschien), iets wat de meeste van mijn collega's nog steeds aan het lachen maakt omdat ik deze woorden te pas en te onpas gebruikte toen ik nog geen woord Duits verstond of sprak :) Genau durf ik er tegenwoordig ook al eens 'tussenflansen' wanneer ik met het thuisfront communiceer, dat komt ervan natuurlijk...
 |
| Sunset at Zürichsee |
Na deze grondige analyse kan ik echter één ding besluiten: het is allemaal maar een kwestie van 'perceptie'. Ik zei al dat het Schweizerdeutsch voor mij een beetje als Zweeds klinkt, maar toen ik vorige week met mijn bezoeker uit België al babbelend in het Nederlands een winkel binnenstapte, kregen WIJ de vraag of we Zweeds aan het praten waren... Iedereen zijn perceptie dus! Het doet me spontaan denken aan dit fragment van Pieter Embrechts, over de perceptie van het Nederlands. Misschien moet ik het bij een volgende ontmoeting met de Letlanders maar eens naar hun mening over het Schweizerdeutsch vragen? Ik weet nu al dat het een onverwachte en grappige invalshoek zal opleveren. Wie weet hebben ze zelfs een mening over het Nederlands :)
Liebe Grüsse
Lyrinn